Dàn ý:

I.    Mở bài:

-      Giới thiệu tác giả.

-      Giới thiệu tác phẩm.

-         Nêu vấn đề: "Những điều kì diệu là dẫu trong củng cực đến thế, mọi thếlực của tội ác củng không giết được sức sống con người. Lay lắt, đói khố, nhục nhã, người ta vẫn sống âm thầm, tiềm tàng, mãnh liệt."

II.    Thân bài:

Ý 1: Cách giới thiệu nhân vật của Tô Hoài

-      Tác giả giới thiệu nhân vật bằng một khoảnh khắc trong thực tếđể tái hiện số phận khổ cực của nhân vật. Tô Hoài đặt Mị vào những hoàn cảnh khác nhau đểbộc lộ tính cách cũng như số phận của nhân vật.

+) Hình ảnh cố hữu của nhân vật này là một người lao động vất vả "ngồi quay sợi đay bên tảng đá cạnh tàu ngựa".

+) Mị là một phụ nữ bất hạnh, số phận khổ cực, vì dù ngồi quay sợi, đi cõng nước, chẻ củi, cô đều cúi mặt và mặt buồn rười rượi.

+) Mị còn là một người phụ nữ sống cô đơn, lạc lõng. Mị sống trong nhà thông lí - một nhà quan giàu có, nhiều bạc, nhiều nương, nhiều thuôc phiện nhất làng, với thân phận con dâu nhưng phải sống cuộc sống của nô lệ.

+ Cách thức giới thiệu này tạo được sức hấp dẫn với người đọc đổng thời làm cho người đọc thông cảm và xót thương cho số phận của Mị 4- Ý 2: Phân tích nhân vật Mị

-   Khái quát: Với cách giới thiệu độc đáo của Tô Hoài, nhân vật Mị hiện lên thật cụ thể và đầy bất ngờ trong tác phẩm. Số phận Mị thay đổi theo mức độ ý thức về bản thân của nhân vật. Dù bị các thế lực tàn ác chà đạp; phải sống lay lắt, đói khổ, nhục nhã; dù đã có lúc cô cam chịu số phận nô lệ nhưng sức sống âm thầm, tiềm tàng vân âm ỉ chảy trong con người Mị giúp cô vượt qua nghịch cảnh, đấu tranh đòi quyền sống cho mình.

-   Nhân vật Mị từ chỗ cam chịu khổ cực trong nhà thông lí cho đến khi cởi trói giải thoát cho A Phủ là một quá trình biên chuyển lâu dài và được tác giả kể lại rất sinh động, chi tiết. Gắn với mỗi không gian sống, Mị lại hiện lên với các số phận khác nhau.

a.               Nhân vât Mi trước khi vếlàm dâu nhà thống lí Pá Tra:

-   Trước khi về làm dâu nhà thống lí, Mị là một cô gái vùng sơn cước xinh đẹp, yêu đời, Mị thổi lá cũng hay như thổi sáo, có biết bao người mê đã ngày đêm thổi sáo đi theo Mị.

-   Mị còn là một người con hiếu thảo, có ý thức về mình, khát vọng về cuộc sống tự do. Vì vậy, khi thống lí Pá Tra đến hỏi cưới Mị cho A Sử để xóa đi món nợ truyền kiếp của gia đình, cô đã nói với bố rằng: "Con nay đã biết cuôc nương, làm ngô, con phải làm nương ngô trả nợ thay cho bố. Bố đừng bán con cho nhà giàu".

-   Mị đã từng có một tình yêu rất đẹp.

+ Mang trong mình tất cả các phẩm chất tốt đẹp đó, những tưởng Mị sẽ có một i i tương lai tươi sáng, một cuộc sống êm đềm nhưng món nợ truyền kiếp đã vùi :  chôn mọi khát khao và biến Mị thành người con dâu gạt nợ cho nhà thống lí.

b.               Nhân vât Mi khi làm dâu nhà thống lí Pá Tra:

-   Thời gian đầu về nhà thống lí, Mị có những phản ứng rất mạnh mẽ để cự tuyệt. Thậm chí, cô còn muốn giải thoát bằng lá ngón nhưng vì thương cha nên MỊ chấp nhận SỐ phận nô lệ trong nhà thống lí.

-   Một thời gian dài ở nhà thống lí, bởi sự tra tân dã man, Sự thông trị bằng thần quyền và cường quyển đã làm biến đổi con người Mị. Từ một cô gái yêu đời với bao nhiêu khát vọng, Mị trở thành cái xác không hổn, thành công cụ lao động, tê liệt hoàn toàn về ý thức sống.

+) Từ khi cha chết Mị không còn nghĩ đến việc ăn lá ngón nữa, vì ở lâu trong cái khổ MỊ quen rồi.

+) Mị chỉ còn nhớ đi nhớ lại những việc làm theo năm, theo mùa: Tết xong thì lên núi hái thuốc phiện, giữa năm thì xe đay dệt sợi; Mị nghĩ mình như con trâu con ngựa.

+) Mị chấp nhận cuộc sống cầm tù trong nhà thống lí. Cái buồng của Mị nằm chỉ có một ô cửa sổ, đó là "một lỗ vuông bằng bàn tay, trông ra chỉ thấy mò mờ trăng trắng chẳng biết là sương hay nắng". Mị sẽ ngồi đó trông ra đến khi nào chết thì thôi, cô ngày càng câm lặng không nói.

+) Mị mất hết ý thức sống do sự dã man của nhà thông lí, chúng chà đạp Mị bằng những trận đòn roi vô cớ..

+) Mị còn phải làm những công việc nặng nhọc. Chúng bắt Mị làm việc quanh năm, suôt tháng, bao giò cũng thế, suốt đòi như thế. Thậm chí, cuộc đòi Mị còn không bằng kiêp trâu ngựa vì con trâu, con ngựa còn có lúc đứng gãi chân, nhai cỏ còn Mị phải vùi đầu vào công việc cả ngày lẫn đêm.

+ Gia đình thống lí đã giam hãm cuộc đời Mị trong kiếp sống cầm tù khiến cho cô quên đi ý thức về ánh sáng, về cuộc sống tự do.

-        Sự thống trị bằng thần quyền với những lễ trình ma đã làm cho Mị tự ràng buộc cuộc đời mình vào nhà thống lí và dẫn đến suy nghĩ bế tắc trong Mị: "Mị nghĩ mình đã bị bắt về cúng trình ma nhà nó thì chỉ chờ đến ngày chết rũ xương ở đây thôi."

Tiếu kết: Thông qua sự thay đổi của Mị từ khi về làm dâu nhà thông lí, Tô Hoài thể hiện tiếng nói đấu tranh với bọn chúa đất, chúng không tiêu diệt người dân lao động mà làm họ tê liệt cho đến mất hết ý thức sống để châp nhận cuộc đời của những người phụ thuộc, nô lệ.

c.       Mi trong đêm tình mùa xuân:

-        Những tưởng Mị sẽ cam chịu kiếp sống đó cho đến chết trong căn buồng u tối nhưng ai có thể ngờ được trong dáng hình của "con rùa" ấy vẫn ẩn chứa một sức sống tiềm tàng mãnh liệt chỉ chờ có cơ hội là bùng phát.

-        Đêm tình mùa xuân năm nay Mị chợt thức tỉnh là do sự tổng hòa của nhiều nguyên cớ khác nhau:

+) Mùa xuân ở Hồng Ngài năm nay rất đẹp và thanh bình (dẫn chứng).

+) Ngoài đầu núi tiếng sáo gọi bạn đi chơi mà lòng Mị thấy bổi hổi:

Mày có con trai con gái rồi Mày đi làm nương Ta chưa có con trai con gái Ta đi tìm ngirời yêu

+ Mị nhớ về quá khứ: rất đẹp và hạnh phúc trong cuộc đời. Ngày Mị thôi lá cũng hay như thổi sáo, có biết bao người mê đã ngày đêm thổi sáo đi theo cô.

+) Trong ngày Tết, Mị cũng uống rượu. Cô lịm mặt ngồi đây, cái say nồng của men rượu làm Mị nhớ lại những điều mà cô đã lãng quên.

+) Lòng Mị sống về ngày trước, tai Mị văng vẳng tiếng sáo gọi bạn đầu làng. Mị đã có ý thức về quá khứ, cuộc đời mình: nó đẹp, hạnh phúc nhưng đã xa xôi.

+) Mị có ý thức về thực tại của mình, cô thấy phơi phới trở lại khi nghĩ mình còn trẻ. +) Khát vọng bùng lên, MỊ muốn đi chơi Tết vì bao nhiêu phụ nữ có chổng còn đi chơi ngày Tết, huống chi Mị với A Sừ không có lòng với nhau.

+) Quá khứ tươi đẹp mà hiện thực thì phũ phàng, Mị muốn ăn lá ngón mà chết ngay đi để khỏi phải nghĩ, khỏi phải dằn vặt, khổ đau.

-              Hành động của Mị sau khi sự sống trở lại:

+) Tiếng sáo gọi bạn yêu vẫn réo rắt gọi ngoài đường, xoáy sâu vào trái tim đang thổn thức của Mị: "Anh ném pao, em không bắt/ Em không yêu, quả pao rơi rồi". Tiếng sáo như có ma lực cứ rập rờn, bay bổng, thôi thúc Mị khao khát đi chơi, thôi thúc Mị phải hành động.

+) Mị xắn thêm mỡ bỏ vào đĩa đèn khơi thêm ngọn lửa sáng....

+) Chẳng cần biết A Sử đã bước vào buồng và hỏi "Mày muốn đi chơi à?", trong lòng Mị chỉ còn tiếng sáo và khát vọng tự do...

Tồ Hoài nhận thấy ý thức đang sống dậy một cách mãnh liệt trong con người Mị. Mị nhận ra mình còn trẻ, nhận ra kiếp sống cẩm tù bấy lâu nay của mình. Khi ý thức đã trở lại đã thôi thúc Mị hành động một cách quyết liệt, không gì ngăn nổi: Mị muốn đi chơi. Mị muốn thoát ra khỏi cái địa ngục tăm tôí đã giam hãm cuộc đời mình, đểtự do thả hồn mình theo tiếng sáo gọi bạn tình, tìm lại những ngày tươi dẹp dã mất.

-              Sức sống tiềm tàng trong Mị cho dù bị chà đạp.

+) Khát vọng vừa bùng lên đã bị A Sử chặn đứng lại. Sợi dây tàn bạo đã quấn chặt Mị vào cây cột trong căn buồng u tối cho đến sáng hôm sau. Nhưng A Sử chỉ có thể trói được thể xác chứ không trói buộc được tâm hổn đang khát khao sự sống của Mị.

+) Hơi rượu nồng nàn đã nâng tâm hổn Mị bay theo những tiếng sáo mùa xuân: "Tiếng sáo đưa Mị theo những cuộc chơi, những đám chơi."

+) Mị quên mình đang bị trói, quên đi cảm giác đau đớn đến tê dại: "Mị vùng bước đi". : Chi tiết diễn tả thật quyết liệt lòng ham sống của Mị bất chấp hiện tại tăm tối, :

: khô đau. Cô muốn bước đi, muốn giải thoát cho cuộc đời mình khỏi địa ngục :trần gian.

+) Bước chân vùng đi đã đánh thức Mị trở lại hiện tại, sợi dây siết chặt vào da thịt như đứt ra từng mảng, đau đớn. Cô nhận ra hiện thực tàn khốc, mọi giấc mơ tan biến: "Mị thổn thức nghĩ mình không bằng con trâu con ngựa."

+) Suốt đêm hôm ấy, Mị bị trói đứng trong hơi men nồng nàn, trong tiếng sáo tha thiết đầy ai oán. Nhưng sức sống tiềm tàng vẫn âm ỉ cháy trong MỊ, tiếp cho cô thêm sức mạnh, quên đi nỗi đau về thể xác để tâm hổn được giải phóng theo tiếng sáo lơ lửng.

=> Tiểu kết: Khép lại khát vọng được đi chơi, được sống tự do trong đêm tình mùa xuân, Mị lại rơi vào tình cảnh bế tắc hơn trước dó. Nhưng đó cũng là dấu hiệu báo trước sự thay đổi, thoát khỏi kiếp sống khổ cực của Mị.

d.   Mị cởi trói cho A Phủ và giải thoát cuộc đời mình:

-    A Phủ cũng như Mị, là người ở gạt nợ cho nhà thống lí Pá Tra. Vì một lần mải bắt nhím đểhổ ăn mất bò nên A Phủ bị trói đứng vào cột trong tình cảnh đói khát và giá buốt.

-    Nhiều đêm Mị ra sưởi lừa, cô hoàn toàn vô cảm với người bị trói đứng là A Phủ, cho dù anh ta có là một xác chốt đứng đây cũng thế thôi. Thế nhưng khi Mị nhìn thấy dòng nước mắt của A Phủ, Mị đã bổi hổi nhó lại cảnh ngộ của mình khi bị A Sử trói thì Mị đã đổng cảm với những đau khô mà A Phủ đang phải chịu đựng.

-    Chính sức mạnh của tình yêu thương đã khiến Mị cởi trói cho A Phủ, rồi cô quyết định giải thoát cho cuộc đời mình. Bởi cô nhận ra "Ở đây thì chết mất".

=> Tiếu kết: Cả Mị và A Phủ từng cam chịu số phận nô lệ, chịu sự thông trị của cường quyền và thẩn quyền nhưng khi cái chết đã cận kề, bản năng sống làm cho họ có sức mạnh và đổng thòi cũng khẳng định: với người Mông ở vùng cao, sức sống mãnh liệt là một trong những phẩm chất tốt đẹp trong con người họ.

III.   Kết bài:

-    Nhân vật Mị trong tác phẩm được tác giả xây dựng thành một hình tượng đẹp: dù trong đói khổ, lay lắt, nhục nhã, Mị vẫn âm thầm sống và mang trong mình sức sống tiềm tàng.

-    Hình tượng nhân vật Mị trong tác phẩm trở thành một tín hiệu nghệ thuật gắn liền với nhà văn Tô Hoài. Tác giả đã lên tiếng ngợi ca, trân trọng những vẻ đẹp của con người miền núi và tố cáo sự dã man của bọn chúa đất đổng thời cũng là bài ca cách mạng khi giải thoát cuộc sống khốn khổ cho người nông dân.