Soạn bài Khái quát lịch sử tiếng Việt

Thứ hai , 10/04/2017, 14:00 GMT+7

a) Nguồn gốc tiếng Việt: - Tiếng Việt có nguồn gốc bản địa. - Tiếng Việt được xác định thuộc họ ngôn ngữ Nam Á.(*) b) Quan hệ họ hàng của tiếng Việt: - Họ ngôn ngữ Nam Á có dòng Môn - Khmer.

KIẾN THỨC CƠ BẢN

I/ Lịch sử phát triển của Tiếng Việt

1. Tiếng Việt trong thời kỳ dựng nước

a) Nguồn gốc tiếng Việt:

- Tiếng Việt có nguồn gốc bản địa.

- Tiếng Việt được xác định thuộc họ ngôn ngữ Nam Á.(*)

b) Quan hệ họ hàng của tiếng Việt:

- Họ ngôn ngữ Nam Á có dòng Môn - Khmer.

- Từ dòng Môn - Khmer tách ra tiếng Việt Mường chung.

- Từ tiếng Việt Mường chung tách ra thành tiếng Việt và tiếng Mường.

2. Tiếng Việt trong thời kỳ Bắc thuộc và chống Bắc thuộc

- Có quan hệ sớm với tiếng Thái.

- Tiếng Việt đã vay mượn rất nhiều từ ngữ Hán.

- Tiếng Hán ấy đã được Việt hóa về âm đọc, ý nghĩa và phạm vi sử dụng.

- Sự Việt hóa ấy đă làm cho tiếng Việt ngày càng phong phú hơn.

3. Tiếng Việt dưới thời kỳ độc lập tự chủ

- Văn tự Hán được sử dụng chính thức trong hoạt động nhà nước nhưng không ngăn chặn dược sự trưởng thành của tiếng Việt.

- Dựa vào vào việc vay mượn một số yếu tố văn tự Hán, một hệ thống chữ viết đã dược xây dựng nhằm ghi âm tiếng Việt, đó là chữ Nôm.

- Chữ Nôm hình thành đã khẳng định ưu thế trong sáng tác thơ văn: tinh tế, trong sáng, uyển chuyển.

4. Tiếng Việt trong thời kỳ Pháp thuộc

- Chữ Hán mất vị trí chính thống.

- Tiếng Việt bị chèn ép bởi tiếng Pháp.

- Chữ Quốc ngữ hình thành từ thế kỉ XVII và phát triển mạnh mẽ, trở thành chữ viết chính thống của dân tộc từ đầu thế kỉ XX đến nay.

- Với chữ Quốc ngữ, nền văn xuôi tiếng Việt hiện đại nhanh chóng hình thành và phát triển.

5. Tiếng Việt từ sau Cách mạng tháng Tám đến nay

- Sau Cách mạng tháng Tám, công cuộc chuẩn hóa tiếng Việt được tiến hành mạnh mẽ.

- Chức năng xã hội của tiếng Việt được mở rộng.

- Tiếng Việt được dùng ở mọi bậc học và ở mọi lĩnh vực nghiên cứu khoa học.

II/ Chữ viết tiếng Việt: chữ Nôm và Quốc ngữ

- Theo truyền thuyết, dã sử, từ thời xa xưa, người Việt cổ đã có chữ viết riêng, chữ viết này trông giống như “đàn nòng nọc đang bơi” (Hiện chưa tìm được dấu tích).

- Cùng với sự du nhập và truyền bá ngôn ngữ - văn tự Hán, chữ Nôm đã xuất hiện. Chữ Nôm là một hệ thống chữ viết ghi âm, dùng chữ Hán hoặc bộ phận chữ Hán được cấu tạo lại đế ghi tiếng Việt theo nguyên tắc ghi âm tiết, trên cơ sở cách đọc chữ Hán của người Việt.

- Vào nửa đầu thế kỷ XVII, một số giáo sĩ phương Tây đã dựa vào bộ chữ cái la-tinh để ghi âm tiếng Việt, từ đó mà chữ Quốc ngữ hình thành tỏ ra có ưu thế vượt bậc.

LUYỆN TẬP

1. Ví dụ về các biện pháp Việt hóa từ ngữ Hán: đức hạnh, đồng hành, đồng hương, gia cảnh, gia tăng, giám đốc, giải tán, huấn luyện, hùng cường, ngọc châu, nghịch tặc...

2. Những ưu điểm của chữ Quốc ngữ

- Dễ đọc, dễ nhớ, dễ viết.

- Có thanh điệu nên có thể diễn tả tinh tế sắc thái cảm xúc.

- Dùng chữ cái la-tinh nên rất gần với ngôn ngữ quốc tế.

3. Ví dụ minh hoạ cho ba cách thức đặt thuật ngữ khoa học

- Phiên âm thuật ngữ khoa học của phương Tây: a-nô-phen (anophel), a-xê-ton (aceton), bê-tông (betong), công-te-nơ (container), dê-rô (zero), cát-xét (casset)...

- Vay mượn thuật ngữ khoa học-kỹ thuật qua tiếng Trung Quốc: hội thẩm, phúc thẩm, bạch phiến, phẫu thuật, cát tuyến, tuyến tính, giáo án, giáo khoa, luận văn...

- Đặt thuật ngữ thuần Việt: vùng biển (thay hải phận), coi thi (thay giám thị), chấm thi (thay giám khảo), xe chữa cháy (thay xe cứu hoả), lái máy bay (thay phi công)...

* Chú thích: Trên thế giới có khoảng 20 họ ngôn ngữ:

- Tiếng Việt thuộc dòng Môn - Kh-mer, họ Nam Á,

- Tiếng Nga thuộc dòng Slavơ, tiếng Pháp, Ý, Tây Ban Nha thuộc dòng Roman, tiếng Anh thuộc dòng Giecman trong họ Ân - Âu;

- Tiếng Trung Hoa thuộc dòng Hán - Thái, họ Hán - Tạng...

Nguồn: