Soạn bài Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn
Thứ hai
, 10/04/2017, 14:12 GMT+7
KIẾN THỨC CƠ BẢN. I./ Hiểu biết chung. 1. Tác giả Ngô Sĩ Liên (SGK). 2. Về cuốn Đại Việt sử kí toàn thư
- Bộ chính sử lớn của Việt Nam do Ngô Sĩ Liên biên soạn và hoàn thành 1479.
- Biên soạn dựa trên cơ sở sách Đại Việt sử kí của Lê Văn Hưu thời Trần và Sử kí tục biên của Phan Phu Tiên ở đầu thời Hậu Lê.
- Sách gồm 15 quyển, ghi chép lịch sử từ thời Hồng Bàng đến khi Lê Thái TỔ lên ngôi năm 1428.
- Văn bản thuộc thể loại kí lịch sử vừa có giá trị sử học vừa có giá trị văn học.
3. Bố cục
- Từ đầu đến... giữ nước vậy. Lo tính kế sách giúp vua mặc dù Trần Quốc Tuấn đang nằm trên giường bệnh.
- Từ chỗ Quốc Tuấn đến chỗ... Quốc Tảng vào viếng-. Xuất thân và xử sự của Trần Quốc Tuấn trước việc hiếu - trung.
- Còn lại: Công đức của Trần Quốc Tuấn và sự tôn kính của nhân dân đối với ông.
II/. Hướng dẫn tìm hiểu
1. Kế sách giữ nước của Trần Quốc Tuấn trình bày với vua
- Nếu giặc kéo vào thì thực hiện chiến thuật lui binh, bỏ lại vườn không nhà trống, sau đó đánh quật vu hồi. (bài học thời Triệu Vũ)
- Dùng người tài giỏi, dựa vào dân, phối hợp quân - dân mà đánh, (bài học thời Đinh, Lê)
- Dựa vào thế và lực hiện có của quân ta để hành động, (bài học thời Lí)
- Vua tôi, trên dưới thuận hoà, nhân dân góp sức sẽ làm nên chiến thắng (bài học thực tiễn vừa rồi)
- Biết người biết ta (giặc cậy trường trận, ta dùng đoản binh), cậy người tài giỏi phán đoán thế trận mà quyền biến trong dùng binh. Tinh thần đoàn kết nội bộ là yếu tố quyết định (bài học từ sách binh pháp).
- Lời trình bày có năm ý rành mạch được rút ra từ những bài học lịch sử, từ sách vở và từ thực tiễn của một trí tuệ mẫn tiệp. Đó là những kinh nghiệm quí báu. Sau đó Trần Quốc Tuấn chốt lại một ý cơ bản, thành tư tưởng trung tâm: lấy dân làm gốc, dưỡng sức dân để có sức mạnh tổng lực quốc gia, với lại lúc nào vua cũng được dân ủng hộ thì không lo giặc ngoại xâm. Điều đó biểu hiện tầm nhìn xa, trông rộng.
Với tầm tư tưởng chiến lược* đúng đắn, hun đúc từ trí tuệ vạn người cổ kim mà dũng tướng Trần Quốc Tuấn đã để lại sự nghiệp chông đế quốc Mông cổ vang dội trong lịch sử giữ nước, xứng đáng là một vị tướng tài ba trên thế giới.
2. Chấn hưng gia đình là góp phần chấn hưng quốc gia, vương triều. (Đặt trong tình huống: lúc có mối hiềm khích dòng tộc mà quyền bính trong tay Trần Quốc Tuấn nghiêng ngửa thiên hạ)
- Đối với bản thân: Là tấm gương mẫu mực của người quân tử, đạo làm người
+ Đặt nợ nước trên tình nhà: một lòng trung son sắt + Tự tiết chế quyền lực và sông liêm khiết (tiết dục)
+ Lo tính kế sách giữ nước và phát triển bền vững quốc gia lâu dài. Một lòng vì nước, vì dân.
+ Cẩn thận, tính toán chu toàn sau trước: bí mật mộ phần, cấm lễ điếu phô phang.
- Đúng là: Làm người trung nghĩa đáng bia son / Đứng giữa càn khôn tiếng chẳng mòn. (Nguyễn Đình Chiểu)
- Đối với con cái: Dạy dỗ cẩn thận, nghiêm khắc.
- Đối với gia nhân: Huấn dụ lẽ sống cao cả.
- Đối với tướng sĩ: Chăm sóc phát triển tài năng, tiến cử hiền tài.
- Đối với quốc gia: Tận tuy phục vụ khi còn sống, cả khi qua đời: để lại sách vở cho mai sau...
- Đối với dân: Quan tâm lo lắng, kể cả sau khi mất: hiển linh phù trợ.
- Đối với kẻ thù: Hiên ngang, bất khuất: “Bệ hạ chém đầu tôi trước đã rồi hãy hàng”.
3. Hình tượng Trần Quốc Tuấn trong nhãn giới của người khác
- Kẻ thù: Một mực kính trọng, nể phục
- Nhân dân: Cảm phục, biết ơn đến mức thần thánh hoá: Thác là thể phách còn là tinh anh (Nguyễn Du)
- Vua: Hết sức quí trọng
- Tác giả: Tôn kính, ca ngợi
4. Từ sự nghiệp anh hùng và cách đối nhân xử thế, cho thấy phẩm chất của Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn là:
- Một vị tướng tài năng mưu lược
- Một công dân ái quốc, trung quân
- Một nhân cách cứng cỏi, cao khiết
- Một con người đức độ, tình cảm
Tóm lại, Trần Quốc Tuấn là nhân vật toàn đức toàn tài, dân kính trọng, giặc nể sợ. Là một nhân cách cao cả của Việt Nam.
5. Đặc sắc nghệ thuật (chất văn chương)
a) Nghệ thuật kể chuyện: sắp xếp sự việc không theo trình tự thời gian
- Dựng tình huống trung tâm: Vua thân chinh đến gặp Trần Quốc Tuấn trên giường bệnh -» sự ưu ái đặc biệt.
- Từ tình huống chính mạch truyện triển khai, kể về những nét cơ bản trong cuộc đời nhân vật.
- Kết cấu giống tiểu thuyết chương hồi: nhiều tình huống gay cấn hấp dẫn... /'
b) Nghệ thuật khắc hoạ tính cách
- Từ tình huống trung tâm khắc hoạ tính cách cơ bản: tài thao lược của vị đại tướng.
- Từ các tình huống nhỏ khác tiếp theo, khắc hoạ các tính cách cao quí còn lại.
- Đặt nhân vật trong những mối quan hệ nhiều chiều để làm nổi rõ phẩm chất.
- Tính cách, phẩm chất nhân vật được khắc hoạ thông qua hành động và ngôn ngữ.
III/ KẾT LUẬN
Trần Quốc Tuấn bất tử trong lịch sử và văn hoá của dân tộc.
Trong tín ngưỡng dân gian, một số gia đình hiện nay còn thờ cúng ông với tên gọi là Đức Thánh Trần.
HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP
Tìm hiểu chất kí và chất văn chương trong bài văn Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn.
Gợi ý
- Chất kí: kể chuyện người thật, việc thật, không hư cấu.
- Chất văn chương: (xem phần 5 của bài học).
Nguồn:
Nghị luận xã hội câu nói Đời lúc nào cũng phải nhanh lên
Suy nghĩ về ý kiến Kẻ nào không biết tới ngày mai, kẻ đó là người bất hạnh
Trình bày suy nghĩ về câu Cách tốt nhất để nuôi dưỡng niềm tin chính là đặt nó vào những dự định của GS Ngô Bảo Châu
Phân tích bài ca dao Muối ba năm muối đang còn mặn
- Phân tích bài thơ Cảnh ngày hè của Nguyễn Trãi (21/07) Nguồn:
- Phân tích bài thơ Đọc Tiểu Thanh kí của Nguyễn Du (21/07) Nguồn:
- Cảm nhận bài ca dao Thân em như tấm lụa đào Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai (16/07) Nguồn:
- Phân tích đoạn 1 trong bài Bình Ngô Đại Cáo của Nguyễn Trãi (16/07) Nguồn:
- Nghị luận câu nói Mọi thứ rồi sẽ qua chì còn tình người ở lại (16/07) Nguồn:
