Nguyễn Du là nhà thơ nhân đạo vĩ đại. Toàn bộ sáng tác của ông, chữ Hán cũng như chữ Nôm đều chứa chan tình yêu thương bao la đối với con người, đặc biệt là người phụ nữ. Truyện Kiềulà kiệt tác của ông, là tiếng khóc cao cả cho cuộc đời bất hạnh của người con gái sắc tài mà bạc mệnh. Đời Kiều là một chuỗi dài những bi kịch nôi tiếp, trong đó bi kịch đầu tiên của Kiều là tình yêu tan vỡ, phải đem tình duyên của mình trao cho người khác. Nỗi đau ấy được thể hiện trong đoạn trích Trao duyên.Đoạn trích cho thấy bi kịch tình yêu đau đớn, đồng thời qua đó ta thấy sự hi sinh cao cả của Thúy Kiều:

Cậy em, em có chịu lời,

Duyên này thì giữ, vật này của chung.

Sau khi quyết định bán mình chuộc cha, về hiêíi Kiểu đã báo đáp cho cha mẹ, cứu gia đình qua cơn dâu bể. Nhưng còn môi tình với chàng Kim, Kiều đã trở thành người phụ bạc. Đau khổ, xót xa, một mình nàng thổn thức suốt canh thâu, cuối cùng Kiều đã mở lời nhờ em là Thúy Vân thay mình trả nghĩa cho Kim Trọng:

Cậy em, em có chịu lời,

Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa.

Tình duyên vốn riêng tư và thiêng liêng với mỗi người bởi nó liên quan đến hạnh phúc một đời. Bởi thế, người ta có thể cho nhận nhiều thứ nhưng đó không thể là tình yêu. Vậy mà điều Kiều sắp nói ra lại là nhờ em nhận duyên của mình. Nói ra điều này thật sự hết sức khó khăn, phải nói làm sao đế thuyết phục em, để Vần thông cảm mà nhận lời. Kiểu đã khéo léo khi lựa chọn từ ngữ. Cậylà nhờ nhưng nhờ với tất cả sự tin tường, trông cậy. Còn chịulà nhận nhưng có thể nhận cái điều ngoài ý muốn. Vì vậy, lời nhờ vả ở đây không đơn thuần là nhờ mà còn như van lơn, này ép làm cho người nhận chẳng thế chối từ. Vân là em mà Kiều lại bảo ngồi lên để mình lạy,rồi thưa.Nàng đã tạo cho cuộc trao duyên một không khí thật trang trọng, thiêng liêng chắc hẳn điều Kiều sắp nói ra là vô cùng hệ trọng.

Sau khi đã tạo được không khí cho cuộc nói chuyện, Kiều mới kể về mối tình cũng như hoàn cảnh khó xử của mình:

Giữa đường đứt gánh tương tư,

Keo loan chắp môĩ tơ thừa mặc em.

Kể từ khi gặp chàng Kim,

Khi ngày quạt ước, khi đêm chén thề.

Sự đâu sóng gió bất kì,

Hiếu tình khôn lẽ hai bế vẹn hai.

Đó là môi tình đầu vô cùng đẹp đẽ và sâu nặng khi ngày quạt ước, khi đêm chén thề.Kim trọng và Kiều đã từng thề nguyền với nhau, lời thề ước còn trên chiếc quạt, còn trong chén rượu thề. Thếnhưng môi tình đang đẹp đã sớm vội vỡ tan giữa đường đứt gánhchi vì hoàn cảnh bên hiêíi bên tình nàng không thể hai bếvẹn hai.Kểvề mối tình của mình kiều đã muôn Vân thấu hiểu để có thể cảm thông mà nhận lời.

Đến lúc này Kiều mới thật sự nói lời trao duyên:

Ngày xuân em hãy còn dài,

Xót tình máu mủ, thay lời nước non.

Mượn tinh máu mu chị em để thay cho tình yêu đôi lứa. Mượn một mối quan hệ thiêng liêng này đế thay cho mối quan hệ thiêng liêng khác. Kiều thật sự là người tế nhị và khéo léo khi thuyết phục em. Bởi không khéo sẽ chạm đến lòng tự ái của Thúy Vân. Vì tình duyên của Kiều chắc gì Vân chịu thay thế. Nhưng nói như Kiều thì có muốn hay không Vân cũng chăng thể chối từ. Nguyễn Du đã rất tinh tếkhi xây dựng và miêu tả tâm lý của nhân vật.

Và rồi Kiều trao kỉ vật tình yêu:

Chiếc thoa với bức tờ mây,

Duyên này thì giữ, vật này của chung.

Chiếc thoa, bức tờ mâyhai ki vật minh chứng cho mối tình sâu nặng. Duyên đã trao nhưng kỉ vật thì vừa trao vừa giữ. Khi ki vật hiện hữu, bao ki niệm ùa về, tình cảm trỗi dậy, Kiều tiếc nuối xót xa, nên không đủ tinh táo mà nói bằng tiêng nói của lí trí, Kiều nói bằng tình càm. Cầu thơ ngắt làm hai nhịp: Duyên này thì giữ/vật này của chungcho thấy tám trạng Kiểu giằng xé, mâu thuẫn. Kiều thật sự không muôn mất đi mối tình này nên nuôi tiếc, cốníu kéo. Điều đó cho thấy với nàng đây là sự mất mát quá lớn.

Chính vì vậy, ngay khi trao duyên dự cảm về cái chết đã trờ đi trở lại trong suy nghĩ của Kiều, Kiều xem mình là người đã chết. Hàng loạt những từ ngữ đau xót nàng nói vể mình thịt nát xương mòn, ngậm cười chín suôi, người mệnh bạc.Kiều đau đớn tột cùng. Đây đúng là bi kịch đầu tiên và cũng là một trong những bi kịch đau khô nhất trong đời mà nàng phải nếm trải.

Trao duyênlà đoạn trích được xây dựng với hình thức một cuộc đôi thoại giữa Kiều và Vân, nhưng kì thực là đoạn độc thoại nội tâm sinh động. Đặc biệt, qua đoạn trích ta thấy tài năng miêu tả tinh tếvà sâu sắc diễn biên tâm trạng của nhân vật, nghệ thuật sử dụng ngôn từ đặc sắc. Đổng thời cũng khắc họa vẻ đẹp nhân cách của Thúy Kiều qua nỗi đau đớn khi duyên tình tan vỡ và sự hi sinh đến quên mình vì hạnh phúc của người thân. Đó chính là sức hút của tác phẩm đứng vào hàng kiệt tác trong văn chương nhân loại. Truyện Kiềumãi là tác phẩm bất hủ, độc nhất vô nhị của đại thi hào Nguyễn Du.