Đời sổng là một cuộc chuyển hóa của cho và nhận, nhận và cho. Chúng ta không thể nào sống mà không có một mối dây kết nối với người khác. Ta sống là sống với người khác, cái yêu ghét của ta cũng là nỗi yêu ghét trước cộng đồng. Bày tỏ mình, đối thoại chính là biểu hiện của tồn tại (quan điểm của Bakhtin). Tình cảm của chúng ta là kết quả của quá trình tương tác với đồng loại. Một đứa trẻ chỉ có thể lớn lên khi được chăm sóc bởi cha mẹ, gia đình - nhận sự dưỡng nuôi từ thân nhân. Sau đó nữa, đứa bé sẽ nhận được sự giáo dục của nhà trường, sự bảo trợ từ xã hội. Lớn lên, nó lao động và ngầm thực hiện một giao kết xã hội giữa quyền lợi và nghĩa vụ với đất nước. Chúng ta đã nhận nhiều như thế, lẽ nào không cho đi?

Kỉ niệm đáng nhớ của Beethoven không phải giây phút vinh quang mà là trong một ngày u buồn vì tình yêu dang dở, ông đã cất lên tiếng dương cầm trầm bằng để thương cho ước mong của cô gái mù muốn trông được mặt hồ đêm dưới trăng. Tiếng đàn đã giúp cho người con gái tội nghiệp kia một lần duy nhất trong đời thấy được bằng trái tim ánh trăng huyền ảo. Bản sonate “Ánh trăng” vĩ đại đã ra đời như thế. sống, không phải chỉ cất lên tiếng đàn của hoan ca, của ảo não riêng tư mà là để cất lên tiếng đàn cho nỗi buồn vui của đồng loại, sống, là như thế, cho tất cả, và nhận về bình yên.

Muốn gặp Visnu phải qua căn nhà của Shiva. Người ta chỉ có thể sống thanh thản khi đối diện với cái chết thanh thản, tức là bình yên. Tôi luôn cho rằng người ta chỉ hối tiếc những gì mình chưa làm chứ không ai nghĩ về những điều đã làm, dù thành hay bại. sống cho có ý nghĩa là một cuộc dấn thân như thế. Không chỉ trải nghiệm những cảm xúc, những kỉ niệm có sức lan tỏa với đồng loại mà mỗi người chúng ta cũng phải sống làm sao để còn lại trong đời này một điều gì đó nói rằng: mình đã từng tồn tại. Tác phẩm của Patrick Modiano đế lại trong tôi nỗi trăn trở khôn nguôi về cái còn lại của con người sau khi biến mất: một hộp giấy, mấy tấm ảnh... tất cả chỉ có thế? Không! Bạn hãy mang đi sự bình yên, thanh thản và cố gắng để lại thế giới này thành tựu nào đó. Kỉ niệm, là một thành công. Còn thành tựu nhiều khi là kết quả của một quá trình dai dẳng.

Nhưng, những nỗ lực của chúng ta nhiều khi không thành công, suốt đời cũng không có được điều gì quá lớn đê gửi lại. Nếu như vậy, bạn đừng bao giờ nản chí, cứ tiếp tục cống hiến và tạo ra thành tựu. Bạn biết không, mỗi viên gạch chang làm nên điều gì cả, nhưng nhiều viên gạch nối chồng nhau lại tạo thành bức tường vững chắc có thể dẫn gió, dẫn nước, che sóng, ngăn triều. Cái chúng ta làm ra hôm nay còn dang dở, người sau sẽ tiếp nối. Chỉ cần bạn tận tụy với lý tưởng cống hiến của mình, dù thành tựu có nhỏ bé, bạn cũng vẫn là người đã để lại cho cuộc sống một nền móng, một mảng nào đó của một thành tựu lớn lao. Như thế, trong chiếc li gửi tặng tử thần, bạn sẽ đặt thêm bên cạnh bình yên, là niềm tin và hi vọng.

Giở tiếp những tờ lịch còn dang dở, thấy chưa đầy tuần là đã sang năm. Lại một chặng nữa trong đời sống của chính mình qua đi. Suốt mười tám năm qua, nhiều lúc bản thân cũng yếu đuối, sa ngã khỏi lý tưởng sống của mình. Song, cho đên hôm nay, vẫn còn vững bước trên con đường văn chương, tôi biết rằng lý tưởng đó tôi vẫn nắm chặt và luôn hướng về. Mỗi chúng ta chỉ có thể bằng cống hiến của mình mà cứu rỗi được một cuộc đời. “Một cuộc đời. Chỉ một cuộc đời này của bạn mà thôi.” (Mary Oliver)