"Không có cái hại nào lớn hằng không chịu sửa mình".

Bàng cách nói so sánh, cổ nhân đã chỉ rõ: không chịu sửa mình là một cái hại lớn nhất trong những cái hại về nhân cách.

Không chịu sửa mình là không biết tu dưỡng đạo đức tư cách, không biết sửa chữa những lầm lỗi, khuyết tật của bản thân mình. Cái hại là cái gây tổn thất, tổn thương (về mặt tâm hồn, về mặt nhân cách). Không chịu sửa mình là cái hại lớn để được làm người, để xứng đáng là một con người, một thành viên trong gia đình và xã hội. Không chịu sửa mình là tự giết nhân cách mình, tạo cho tính xấu ngày một phát triển gây ra bao tệ hại nặng nề, bị mọi người xa lánh, khinh bỉ!

Không chịu sửa mình sẽ làm cho tâm hổn trở thành một cái ao tù, khác nào không tắm rửa nên mặt mày nhem nhuốc, thân thể hôi hám.

Con người hầu như ai cũng có mặt tốt và mặt xấu, hai mặt của nhân tính tồn tại và phát triển hoặc mất dần đi. Cái tính tốt như nhân ái, thật thà, khiêm tốn, siêng năng, hiếu thảo, ... cứ phát triển dần lên, làm cho nhân cách ngày một tốt đẹp. Các tính xấu như lười biếng, tham lam, kiêu căng, ích kỉ, ghen ghét, bất hiếu,... có thể được sửa chữa, được tu dưỡng mà hạn chế hoặc vì “khônq chịu sửa mình” mà ngày một nhuộm đen tâm hồn, lâu dần thành cố tật hủy hoại nhân cách.

Tại sao học sinh ngoan lại học giỏi? Tại sao nhiều thanh niên, học sinh, sinh viên say mê học hành trở thành gương mẫu tiên tiến? Tại sao không ít thanh niên, thiếu niên sớm đi vào con đường hư hỏng? Học sinh hư, học sinh cá biệt trong các trường học hiện nay là do không chịu vâng lời dạy bảo của ông bà cha mẹ, không bao giờ chịu học chịu hành theo lời dạy bảo của thầy cô giáo mà chỉ biết đua đòi ăn chơi, không bao giờ biết tu dưỡng đạo đức, không bao giờ chịu sửa mình, không hề nghĩ đến tương lai của đời mình.

Khi đôi tay đã nhúng chàm rồi, nhàn cách méo mó, tâm hồn sa đọa vì không chịu sửa mình, không chịu học tập tu dưỡng, nhiều thanh thiếu niên sớm đi vào con đường bê tha, nghiện ngập, trở thành gánh nặng của gia đình và của xã hội. Có không ít phạm nhàn vừa mới ra tù (vì cải tạo tốt!?) đã đi ăn cướp, giết người, gây ra bao vụ động trời mà báo chí nói đến, đã cho ta thấy, cho ta hiểu, cho ta thấm thìa rằng “Khônq có cái hại nào lớn bằn % khônq chịu sửa mình”.

Cái hại lớn do không chịu sửa mình diễn ra muôn hình vạn trạng. Kẻ lười biếng nhác làm mà lại thích ăn no, ăn nhiều, ăn ngon, thích an nhàn ăn chơi, sợ vất vả khó nhọc. Có sửa được cái tính lười biếng không?

Nói dối, gian tham, xu nịnh, ... đều là những nết xấu, cực kì xấu. Khi đã dấn thân vào những vết nhơ ấy, đã có mấy ai tự sửa được lỗi lầm! “Máu tham hễ thấy hơi đồnq thì mê!” (Truyện Kiều). Hám danh lợi, hám vàng, hám đô la, ... đẻ đè đầu cưỡi cổ thiên hạ, để có nhiều triệu đô bí mật gửi Ngân hàng Thụy Sĩ. Bọn công chức sa đọa tham nhũng, hành dân nhưng lại tỏ vẻ cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư. Chúng nói một đằng mà làm một nẻo! Không phải chỉ vài tên mà là “một hộ phận khônq nhỏ”. Có dùng vũ khí tự phê bình và phê bình để quét sạch được lũ lưu manh này không? Chúng “khônq chịu sửa mình” mà chúng còn cố kết với nhau thành dây, thành nhóm, thành bè! Có chống được nạn tham nhũng khi đã trở thành quốc nạn để xây dựng con người mới, nền đạo đức mới không? Nhân dân mong chờ, các bà mẹ có con là liệt sĩ mong chờ.

Nói sao hết cái hại lớn do không chịu tu thân, không chịu sửa mình. Một vấn đề nữa đặt ra để ta hiểu sâu hơn ý kiến của cổ nhân là tại sao người đời lại không chịu sửa mình? Có rất nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan.

Về chủ quan, kẻ không chịu sửa mình, không chịu tu thân là những kẻ tự mãn, tự túc, tự cho mình là “lãnh đạo”, là thánh tướng đứng trên đầu thiên hạ. Hoặc quá yêu bản thân mình khi đã và đang được một bọn người xung quanh ton hót, xu nịnh. Cũng có thể do bản chất "hạ lưu”, "tư cách mơ' (chữ dùng của Nam Cao) sống theo bản năng, chạy theo dục vọng, hám danh, hám lợi, mê gái mà sa đọa, rồi trượt ngã lao dần xuống vực sâu. Một chủ tịch tỉnh ăn chơi trác táng, một cán bộ lãnh đạo cấp sở đánh bạc, đánh cờ (5 tỉ đồng/ván), một thứ trưởng xài bằng giả và đục khoét, làm tiền, v.v... Đối với thiếu niên học sinh hư hỏng, là do cha mẹ nuông chiều hay buông lỏng, hoặc ăn chơi đua đòi, hoặc hư thân mất nết ít nghe lời dạy bảo của thầy cô giáo. Kể sao hết được nguyên nhân khi con người đã biến thành ma quỷ!