I.            Mở bài:

Kim Lân là một trong những nhà văn xuất sắc của văn xuôi hiện đại Việt Nam. Tác phẩm của ông thâm đẫm tình yêu thương dành cho những người nghèo khổ và luôn hy vọng sự đổi đời cho họ. "Vợ nhặt" có tiền thân là một chương trong tiểu thuyết "Xóm ngụ cư", viết dang dở trước Cách mạng tháng Tám, được tác giả viết lại và hoàn thành sau khi hòa bình lập lại. Qua tác phẩm, nhà văn khẳng định, con người dẫu có rơi vào hoàn cảnh bi thảm đến đâu vẫn chan chứa yêu thương, khát khao

hạnh phúc và tin vào sự sống và tương lai. Đặc biệt, qua bữa ăn ngày đói, cũng là bữa ăn đầu đón nàng dâu mới ở phần cuối tác phẩm, Hoàng Phong Tuân cho rằng: "Tôi không thây một niềm lạc quan nào cuốn truyện nhiều bằng nỗi thương cảm, xót xa cho người mẹ nghèo nhân hậu. Đây là cái kết làm vút lên chất thơ của tác phẩm, không phải là chất thơ của niềm tươi vui, mà là của tình người và của sự xúc động sâu xa trong lòng người đọc".

II.            Thânbài:

"Tôi không thây một niềm lạc quan nào cuối truyện nhiều bằng nỗi thương cảm, xót xa cho người mẹ nghèo nhân hậu". Ý kiến này bày tỏ cảm nhận của tác giả về không khí bữa ăn ngày đói, đặc biệt là qua biểu hiện của người mẹ, nhân vật bà cụ Tứ: có niềm vui, sự lạc quan nhưng nhiều hơn vẫn là sự xót thương cho nỗi lo âu, cho tâm lòng và những cố gắng của người mẹ.

Ở câu văn: "Đây là cái kết làm vút lên chất thơ của tác phẩm, không phải là chất thơ của niềm tươi vui, mà là của tình người và của sự xúc động sâu xa trong lòng người đọc", chất thơ được hiểu là chất trữ tình, một khía cạnh của cảm hứng thẩm mĩ nhân văn. Chất thơ của tình người biểu hiện ở sự tinh tế trong tâm lí nhân vật, ở cách những con người khôn khổ đã vượt lên trên thực tại  cuộc sống, quý trọng, đùm bọc và yêu thương nhau, bộc lộ vẻ đẹp của nhân cách và tâm hổn, để lại nhiều dư vị trong lòng người đọc.

Phân tích và chứng minh ý kiến:

... "Niềm lạc quan" không nhiều bằng "nỗi thương cảm xót xa cho người mẹ nghèo nhân hậu".

-                 Người mang lại không khí vui vẻ, niềm lạc quan cho bữa cơm đầu tiên của gia đình khi đón nàng dâu mới là bà cụ Tứ. Người mẹ mang vẻ mặt tươi tỉnh khác ngày thường, trò chuyện với người con dâu toàn chuyện vui, toàn chuyện sung sướng về sau này. Bà cũng là người dự tính nhiều nhất cho tương lai: bắt đầu làm chuồng gà, nuôi lây đôi gà với niềm tin "ngoảnh đi ngoảnh lại chả mây chốc có ngay đàn gà cho mà xem"... khiên bữa cơm ngày đói trở thành bữa cơm của niềm vui. Ngay cả khi niêu cháo lõng bỗng đã hết nhẵn, bà cụ vẫn nhìn hai con vui vẻ, sau đó tươi cười, đon đả giới thiệu: "Cám đây mày ạ... ngon đáo để cơ...". Chữ "ngon" này là một xúc cảm tinh thần. Niềm tin về hạnh phúc của con đã biến đắng chát thành ngọt ngào.

-                 Nhưng Kim Lân không phải nhà văn lãng mạn, niềm vui của cụ Tứ vẫn là niềm vui tội nghiệp và mọi nỗ lực cố gắng vun vén, giữ gìn niềm vui, hạnh phúc mong manh cho các con của cụ đã không thể che giấu hiện thực đói khổ đang phơi bày trước mắt. Đọng lại trong bữa ăn là nỗi đau của người mẹ. Vì thế người đọc thây nhiều hơn niềm vui là nỗi xót xa cho người mẹ nghèo. Bằng kinh nghiệm sống và tình yêu thương con, cụ Tứ biết rằng bữa cơm này có một ý nghĩa vô cùng quan trọng. Cụ biết thực tại đói khổ hiện ra qua bữa cơm sẽ đẩy hai đứa con vào sự bi quan, sẽ phủ nỗi u ám lên hạnh phúc vừa mới chớm nở ở mái nhà nghèo khổ này. Hiểu như thếmới thây sự công phu của cụ cho bữa ăn: tạo không khí vui vẻ, dường như dự tính trước cái hết nhẵn của niêu cháo nên để tránh cái hụt hẫng trong bữa ăn cụ đã chuẩn bị nồi cháo cám. Các động tác được diễn tả bằng một loạt từ láy: lật đật, lễ mễ, khuây khuây, đon đả,... thật đáng kính và xót xa. Sau nụ cười và những động tác này là nỗi run rây, lo lắng, nâng niu một cái gì dễ mất, mong muốn trì hoãn cái giây phút đắng cay này nhưng nó vẫn xảy ra. Bữa com từ đây không ai nói câu gì, họ cắm đầu ăn cho xong và tránh nhìn mặt nhau. Một nỗi tủi hòn len vào tâm trí mọi người. Mọi công phu, mọi giấu giếm, mọi mong muốn của cụ Tứ, người mẹ nghèo chỉ có lòng thương con đều đã không thành.

III.              Kết bài:

Dường như đối với mội người cầm bút, mức độ thành công của tác phẩm văn học nghệ thuật nằm ở khả năng in dâu ân của tác phẩm và bản thân người nghệ sĩ. Tác phẩm "Vợ nhặt" của Kim Lân sẽ sống mãi với thời gian và lưu dâu ấn trong trái tim bạn đọc.

Một tác phẩm nghệ thuật đích thực phải là một chiếc vỏ ốc nhỏ bé, mong manh, lấp lánh sắc màu và từ đó ngân lên những tiếng thì thầm của đại dương sâu thẳm, ngân lên những khúc ca về  cuộc sống, tình yêu và khát vọng muôn đời.